Boodschappen doe je voortaan met een tas vol lege doosjes, als het aan de eigenaars van Opgeweckt Noord ligt. De eerste verpakkingsvrije winkel van Nederland opent maandag zijn deuren in Groningen.
Voor een winkel die officieel nog niet open is, oogt Opgeweckt Noord op zaterdag toch wel erg druk. Het ene na het andere groepje voorbijgangers wandelt naar binnen. ‘Wil je een kijkje komen nemen? Klop dan aan’, staat er op een papiertje dat achter de openstaande glazen deur is geplakt. Het is de tweede dag dat Tonny Straatman en Dorothea Piek en hun personeel proefdraaien in de gloednieuwe zaak aan de Astraat. ,,We dachten: we gooien de deuren maar open en we zien wel”, zegt Piek.
Opgeweckt Noord trekt veel nieuwsgierigen, want het is de eerste kruidenierszaak in Nederland die niet aan verpakkingen doet. Wie hier z’n boodschappen komt doen, moet zelf bakjes meenemen om de aankopen in te doen. Winkelen gaat als volgt: je weegt het bakje af op de weegschaal in de hoek, plakt een sticker erop met het gewicht en vult hem met een product naar keuze. Bij de kassa wordt het volle bakje opnieuw gewogen, waarna je het netto gewicht van je aankopen afrekent.
De rechterwand is gevuld met vaatjes waar je zelf uit kunt tappen: muesli, haver- en speltvlokken, gedroogd fruit, noten, maar ook olie en azijn. Achterin is een hoek met brood, worst en kaas, links vind je de herbruikbare boodschappentassen en prominent in het midden loopt van voor naar achter de afdeling groente en fruit, waar het allemaal mee begon.
Een verpakkingsvrije winkel lijkt het project van idealisten die iets willen doen aan de enorme berg plastic die we met zijn allen produceren. Maar in dit geval zit er ook een behoorlijke dosis zakelijkheid bij. Tonny Straatman werkte jarenlang bij De Zaai-Ster in Leek, een groothandel in biologische verswaren. ,,Aan de achterkant, maar hij miste het klantencontact”, vertelt Piek, die zelf een communicatiebureau heeft en bestuurslid is van ondernemersorganisatie VNO-NCW Noord. De twee besloten te onderzoeken of zijn kennis van groente en fruit omgezet kon worden in een eigen groentewinkel, zijn droom.
,,Dat is natuurlijk erg tegen de stroom in, dus we zijn ons huiswerk gaan doen: waarom doet de ene winkel het wel goed en de andere niet? Er moet meer te doen zijn, ontdekten we: de zintuigen moeten geprikkeld worden.” Cijfers van de bank wezen uit dat er in de biologische hoek nog geld te verdienen valt en dat kwam met Tonny’s achtergrond goed uit. ,,Maar een biologische groentewinkel vonden we nog niet smal genoeg. En toen kwam een collega van me met het idee van een verpakkingsvrije winkel; die had ze in België gezien.”
De groep die een gezondere leefstijl wil wordt steeds groter
Helemaal verpakkingsvrij is Opgeweckt Noord overigens niet: zuivel koop je er in glazen flessen, jam in weckpotjes. De warenwet verbiedt de verkoop van dergelijke producten zonder verpakking. ,,Maar op de flessen zit statiegeld, dus die breng je bij ons terug zodat ze hergebruikt kunnen worden. En de weckpotten kun je als ze leeg zijn weer gebruiken om andere dingen in te doen.”
Zo zijn er wel meer regels waar ze tegenaan liepen. Om vlees of vis zonder verpakking te mogen verkopen moet je als slager of vishandel geregistreerd staan. ,,En dan mag je allerlei andere producten weer niet verkopen.” Dat werd hem dus niet.
In Groningen mag je ook niet zomaar detailhandel en horeca combineren, maar dat kregen ze dan weer wel voor elkaar: achterin is een café waar je lunchgerechten en zoetigheid kunt krijgen. ,,We hebben Opgeweckt Noord enorm gehypet en zijn toen pas naar de gemeente gegaan. Toen konden ze geen nee meer zeggen”, grinnikt Piek.
Opgeweckt Noord verkoopt overwegend regionale waren, ook weer uit zowel ideologische als praktische overwegingen. ,,Het is natuurlijk duurzamer om producten van dichterbij te halen, maar daarnaast: als je komkommers uit Spanje haalt moet er verplicht plastic omheen vanwege het gevaar op kneuzen en rotten tijdens de reis.”
De zaak kan qua prijsniveau aardig concurreren met de supermarkt, zegt Piek. ,,Vanwege die lagere transportkosten en omdat de verpakking van een product twee derde is van de prijs. Maar het blijft natuurlijk biologisch en dat is altijd iets duurder.”
Toch is ze ervan overtuigd dat er in Groningen genoeg mensen te vinden zijn die graag iets meer betalen. ,,De groep die een gezondere leefstijl wil wordt steeds groter: mensen willen weten wat ze eten.”
Daarbij helpt het natuurlijk ook, geeft Piek toe, dat de Astraat en in het verlengde ervan de Brugstraat inmiddels echte foodie-straatjes zijn geworden, met onder meer een kaaswinkel, een vishandel, een wijnzaak en binnenkort een bakkerij. ,,Daarom wilden we hier ook graag zitten en niet ergens anders in de binnenstad. We hebben voorzichtig begroot en die omzet hebben we tijdens het proefdraaien al gehaald, dus ik verwacht wel dat het goed komt.”
Opgeweckt Noord, Astraat 16