Het was zo’n leuk idee, op de redactie van De Smaak van Stad: laten we een test doen van alle bakkerskruidnoten die in de binnenstad van Groningen verkocht worden. Dat pakte iets anders uit dan we verwacht hadden…
Twee vrouw sterk gaan we op pad om kruidnoten in te slaan (dus geen pepernoten, want dat zijn die taaitaai-achtige brokken). Ik de ene helft van de adressenlijst, Jantina de andere. Eerst haal ik een zakje bij BAQ, daarna bij Stadsbakker Meijer. Maar hee, die kruidnoten lijken wel erg op elkaar. ,,We kopen ze in bij de Bolletje-fabriek”, vertelt een van de bakkers daar. Dus ook weer terug naar BAQ en inderdaad, ook hun kruidnoten zijn van Bolletje. ,,Alle bakkers verkopen de kruidnoten van Bolletje”, weet de dame achter de toonbank bij Rob van Dijk, waar ik weer op diezelfde exemplaren stuit . ,,Het is ondoenlijk om ze zelf te maken.”
Jantina heeft ondertussen meer geluk: bakkers Beukeveld en Jullens maken wel hun eigen kruidnoten, krijgt ze te horen. Maar als we die avond alle zakken openmaken voor de test, zien we geen verschil met het product van BAQ en Meijer. En verschil proeven doen we ook al niet echt. Dus nog maar eens terug naar Jullens en wat blijkt: de verkoopster had het mis. Ook hun kruidnoten zijn van Bolletje. En de mevrouw die bij Beukeveld achter de toonbank staat weet bij nader inzien ook niet of het wel hun eigen product is. Het hoofdkantoor is niet meer te bereiken op vrijdagmiddag, maar wij durven onze handen er wel voor in het vuur te steken dat ook dit Bolletje-fabrikaat is.
Waarom verkopen de bakkers kruidnoten van een fabrikant met hun eigen sticker op de verpakking? Kruidnoten maken is bewerkelijk en je hebt er veel ruimte voor nodig, lichten de bakkers die we het vragen toe. ,,Als we ze zelf moesten maken zou je 7 euro voor een zakje betalen”, zegt Evelien Eising van BAQ. ,,Maar er is veel vraag naar, dus willen we ze wel verkopen.” Hoewel er een BAQ-sticker op de kruidnoten zit, is het bedrijf er wel eerlijk over dat het geen eigen makelij is, vindt Eising. ,,De meeste klanten weten wel dat wij de kruidnoten niet zelf maken en dat vinden ze niet erg. Soms moet je concessies doen. We verkopen ook fudge die gemaakt wordt door iemand die dat beter kan dan wij.” De kruidnoten die de Groningse bakkers verkopen komen weliswaar uit de Bolletje-fabriek, maar ze hebben volgens Eising een andere receptuur dan de versie die je in de supermarkt koopt.
Toch een test
Er zit dus weinig variatie in de Groningse kruidnoten, maar we wisten toch voldoende soorten te verzamelen voor onze test. Met een vierkoppige jury – redactieleden Saskia, Jantina en Carleen plus bakblogger Chantal van Food by Chantal – testen we naast de Bolletje-kruidnoten ook die van Bakker Bart, twee soorten van De Pepernotenfabriek van Van Delft en de enige echt ambachtelijke Groningse kruidnoten die we konden vinden: de veganistische versie van De Herbivoor. Bakkers Crebas, Blanche, Het Bakkerscafé en Broodje van Eigen Deeg verkopen geen kruidnoten.
We deden een blinde test, waarbij de kruidnoten in genummerde bakjes werden gedaan. Al was dat niet helemaal foolproof: de kruidnoten van De Herbivoor waren onmiddellijk te herkennen als het enige niet-fabrieksproduct. De kruidnoten van BAQ, Jullens, Meijer en Beukeveld deden alle vier mee in de test, omdat toen nog niet zeker was of ze van hetzelfde merk waren. Bij Rob van Dijk kochten we geen kruidnoten, omdat we al wel bevestigd hadden gekregen dat dit ook Bolletje betrof. Wie scoorde het beste?
Van Delft – naturel kruidnoten
Prijs per 100 gram: €0,94
De Pepernotenfabriek van Van Delft in de Brugstraat verkoopt ruim vijftig soorten kruidnoten. Wij nemen de naturel-variant mee in onze test, want laten we eerlijk zijn: chocoladepepernoten winnen het sowieso altijd van alle andere soorten. Dan kun je net zo goed geen test doen. De naturel kruidnoot is vrij klein en heeft een goeie bite die knapperig en bros tegelijk is. Maar over de smaak lopen de meningen van de jury uiteen. Hij is wat kruidiger dan de rest – de kruidnoot van De Herbivoor daargelaten – maar hij heeft ook een beetje een verbrande nasmaak. Dat zal de suiker zijn die iets te lang gekarameliseerd is. Voor drie van de vier juryleden is dat een te groot minpunt om hem een hoge score toe te kennen.
Van Delft – roomboter-kruidnoten
Prijs per 100 gram: €0,94
Het klonk zo aanlokkelijk, roomboter-kruidnoten. Maar we zijn unaniem: deze variant van fabrikant Van Delft is heel erg vies. Er zit een hele rare, weeïge bijsmaak aan. Dat zal de roomboter wel zijn, maar dan is het een ranzige lading geweest. Jammer, want het is wel een hele mooie noot: hij lijkt van alle geteste soorten het meest op de traditionele kruidnoot die Piet ons als kind in de knuistjes drukte.
Bakker Bart
Prijs per 100 gram: €0,56
,,Net Schuddebuikjes”, zegt een van de juryleden over de kruidnoten van Bakker Bart. En inderdaad: de platte, brosse en erg kleine nootjes zien er niet alleen uit als het broodbeleg van speculaas, maar ze smaken ook zo. Best lekker, maar kruidnoten zijn nou eenmaal geen speculaasjes.
BAQ/Meijer/Jullens/Beukeveld
Prijs per 100 gram: €1,18 bij BAQ, €1 bij Meijer, €0,86 bij Beukeveld en €0,83 bij Jullens
We proeven, proeven nog eens en nog eens: zit er nou smaakverschil tussen de vier exact hetzelfde ogende bakjes kruidnoten of niet? Twee ervan komen sowieso uit dezelfde fabriek, weten we al, over de andere twee hebben we onze twijfels. Een paar juryleden menen toch verschil te bespeuren. Dat moet dan een kwestie van minieme variaties tussen de batches zijn geweest, want de volgende dag krijgen we bevestigd dat alle bakkerskruidnoten uit dezelfde fabriek van Bolletje komen. Deze lichtgekleurde exemplaren zijn behoorlijk hard en crunchy. We missen het kruidige dat bij kruidnoten hoort een beetje: deze versie is vooral erg zoet. Maar van alle geteste varianten is dit wel degene waar je het makkelijkst van blijft eten. En dat snaaigehalte hoort natuurlijk wel bij goede kruidnoten.
De Herbivoor
Prijs per 100 gram: €1,71
We gunnen het De Herbivoor om als winnaar uit de test te komen: dit zijn tenslotte de enige echt zelfgemaakte Groningse kruidnoten. Dat is een pluim waard. Maar deze variant van speltmeel, amandelmelk en kokosbloesemsuiker is meer een soort koekje: erg groot van formaat, niet knapperig van binnen en iets te letterlijk een pepernoot. Peper en gember overheersen in de kruidenmix en laten een brandende sensatie op de tong achter lang nadat we het ding hebben doorgeslikt. En dan vinden we ook nog een lange haar in een van de exemplaren. Dat is ons toch iets te ambachtelijk.
De winnaar
We wanen ons Goudlokje die de pap voor kruidnoten heeft ingeruild: de ene kruidnoot is te hard, de ander te zacht, de derde niet kruidig genoeg. Over geen van de geteste versies zijn we echt wild enthousiast. Maar de bakkerskruidnoten die BAQ, Meijer, Beukeveld en Jullens verkopen zijn, ondanks dat we ze wat te zoet vinden, toch unaniem onze favoriet. Waar je ze koopt, kun je door je sympathie voor de bakkers laten bepalen of door je portemonnee: de prijs loopt per winkel uiteen van 83 cent tot 1,18 euro per 100 gram. Of je koopt toch de bakkerskruidnootjes van Bolletje in de supermarkt voor 50 cent per ons.
De naturel kruidnoten van Van Delft komen op de tweede plek, Bakker Bart wordt derde. De Herbivoor is vierde en de roomboterkruidnoten van Van Delft eindigen onbetwist als laatste.